วิธีกำจัดสนิมบนเครื่องมือช่างแบบง่ายๆ ด้วยของใช้ในบ้าน

เครื่องมือช่าง ถือเป็นไอเทมคู่บ้านที่หลายคนขาดไม่ได้ ไม่ว่าจะใช้สำหรับซ่อมของเล็กๆ น้อยๆ ในบ้าน หรืองานซ่อมแซมที่จริงจัง เครื่องมือดีๆ ย่อมช่วยให้งานเสร็จไวและแม่นยำมากขึ้น แต่ถ้าเก็บรักษาไม่ดี โดยเฉพาะในที่ชื้นหรือไม่ทำความสะอาดหลังใช้งาน “สนิม” ก็จะค่อยๆ คืบคลานเข้ามากัดกร่อนเครื่องมืออย่างช้าๆ เผลอแปบเดียวเครื่องมือนั้นก็ขึ้นสนิมจนมองแล้วคิดว่าควรต้องเก็บทิ้งได้แล้ว

แต่ความจริงคือ เครื่องมือเป็นสนิมไม่จำเป็นต้องทิ้งเสมอไป! บทความนี้จะพาคุณไปดูวิธีกำจัดสนิมแบบง่ายๆ ที่คุณสามารถทำเองได้ที่บ้าน ด้วยของใช้ใกล้ตัว พร้อมเทคนิคป้องกันไม่ให้เครื่องมือช่างขึ้นสนิม

สนิมบนเครื่องมือช่างเกิดจากอะไร?

สนิมบนเครื่องมือช่างเกิดจากปฏิกิริยาเคมีที่เรียกว่า ออกซิเดชัน (Oxidation) ของเหล็กเมื่อสัมผัสกับออกซิเจนและน้ำ (หรือความชื้นในอากาศ) ซึ่งปฏิกิริยานี้เป็นกระบวนการทางเคมีไฟฟ้าที่อะตอมเหล็กสูญเสียอิเล็กตรอนให้กับออกซิเจนในสภาวะที่มีน้ำเป็นตัวกลาง ทำให้เกิดเป็นสารประกอบออกไซด์ของเหล็ก ซึ่งก็คือ สนิมที่เราเห็นกันนั่นเอง

ด้านปัจจัยที่เร่งให้เกิดสนิมบนเครื่องมือช่างเร็วขึ้น ได้แก่ 

• ความชื้นสูง อากาศชื้นหรือการสัมผัสกับน้ำโดยตรง
• เกลือ ไม่ว่าจะเป็นเหงื่อจากมือ หรือสภาพแวดล้อมใกล้ทะเลที่มีไอเกลือ 
• กรด จากสารเคมีบางชนิด
• อุณหภูมิสูง ถือได้ว่าเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่สามารถเร่งอัตราการเกิดปฎิกิริยาเคมีได้
• การสัมผัสกับโลหะต่างชนิด อาจส่งผลให้เกิดการกัดกร่อนแบบกัลวานิก (Galvanic Corrosion) หรือก็คือ การสัมผัสกับของโลหะสองชนิดที่มีค่าความต่างศักย์ไฟฟ้าต่างกัน ซึ่งโลหะที่มีค่าความต่างศักย์น้อยกว่าจะเกิดการสูญเสียอิเล็กตรอน ส่งผลให้เกิดปฎิกิริยาออกซิเดชันและเกิดการกัดกร่อนขึ้น

สนิมมีกี่ประเภท? 

สำหรับประเภทของสนิมนั้นสามารถแบ่งได้ตามลักษณะและสีที่แตกต่างกัน ซึ่งขึ้นอยู่กับสภาวะแวดล้อม ปริมาณออกซิเจน และความชื้นในขณะที่เกิดปฎิกิริยา โดยสามารถแบ่งตามลักษณะที่เห็นได้ ดังนี้ 

1. สนิมแดง (Red Rust) จัดว่าเป็นสนิมประเภทที่พบได้บ่อยที่สุด มีลักษณะเป็นเกล็ดสีน้ำตาลแดง เกิดขึ้นในสภาวะที่มีออกซิเจนและความชื้นสูง มักบ่งชี้ถึงการกัดกร่อนที่สม่ำเสมอบนพื้นผิว เกิดจากสารประกอบเหล็ก (III) ออกไซด์ เช่น ฮีมาไทต์ (Fe2O3)

2. สนิมเหลือง (Yellow Rust) มักพบในบริเวณที่มีความชื้นสูงมาก มีลักษณะเป็นสีเหลืองไปจนถึงน้ำตาลอมเหลือง เกิดจากเหล็กออกไซด์ที่รวมตัวกับโมเลกุลของน้ำ

3. สนิมน้ำตาล (Brown Rust) เป็นสนิมที่อาจเกิดในสภาวะที่มีออกซิเจนสูงแต่ความชื้นต่ำ หรือเกิดจากการปนเปื้อนในบรรยากาศ มีลักษณะเป็นสีน้ำตาล อาจดูแห้งกว่าสนิมเหลือง จึงทำให้ทำความสะอาดได้ยากกว่า

4. สนิมสีดำ (Black Rust) มีลักษณะเป็นคราบสีดำเข้ม ยึดเกาะผิวโลหะได้ดี มักเกิดในบริเวณที่มีออกซิเจนจำกัดและความชื้นต่ำกว่าปกติ จึงทำให้เกิดปฎิกิริยาออกซิเดชันแบบพิเศษ โดยสาเหตุหลักมาจากการเก็บรักษาไม่ถูกวิธี หรือ จัดเก็บเครื่องมือในสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม 

5 วิธีกำจัดสนิมแบบง่ายๆ ที่สามารถทำได้ที่บ้าน

หลังจากทำความรู้จักกับสนิมแต่ละประเภทกันไปแล้ว เรามาต่อกันที่วิธีกำจัดสนิมด้วยวัสดุและอุปกรณ์ที่สามารถหาได้ง่ายๆ มาดูกันว่าจะมีอะไรบ้าง

1. กำจัดสนิมด้วยน้ำส้มสายชู

น้ำส้มสายชูเป็นของใช้ในครัวที่มีฤทธิ์เป็นกรดอ่อนๆ ซึ่งสามารถช่วยละลายสนิมออกจากเครื่องมือได้อย่างมีประสิทธิภาพ

วิธีทำ

• แช่เครื่องมือช่างที่เป็นสนิมลงในน้ำส้มสายชูขาว ทิ้งไว้ 6–8 ชั่วโมง
• จากนั้นใช้แปรงทองเหลืองหรือแปรงขัดสนิม ขัดบริเวณที่ขึ้นสนิมออกเบาๆ
• ล้างด้วยน้ำสะอาด แล้วเช็ดให้แห้งทันทีด้วยผ้าแห้ง

วิธีนี้เหมาะกับการล้างสนิมบนเครื่องมือช่างที่มีสนิมผิวแบบไม่ฝังลึก

2. ใช้เบกกิ้งโซดาผสมน้ำ

อีกหนึ่งของใช้ในครัวที่ช่วยขจัดสนิมได้ดีคือ เบกกิ้งโซดา ซึ่งมีฤทธิ์ช่วยละลายสิ่งสกปรก รวมถึงสนิมได้ด้วย

วิธีทำ

• ผสมเบกกิ้งโซดากับน้ำเล็กน้อยให้กลายเป็นเนื้อครีม
• พอกลงบนบริเวณที่ขึ้นสนิม แล้วทิ้งไว้ประมาณ 1–2 ชั่วโมง
• ใช้แปรงหรือฟองน้ำขัดเบาๆ จนสนิมหลุดออก
• ล้างน้ำแล้วเช็ดให้แห้งสนิท

เหมาะสำหรับคนที่อยากได้วิธีกำจัดสนิม ง่ายๆ แบบปลอดภัยกับมือ

3. ใช้โค้กหรือน้ำอัดลม

หลายคนอาจไม่รู้ว่า โค้กหรือน้ำอัดลม ที่เราดื่มกันก็สามารถใช้ขัดสนิมออก ได้เช่นกัน เพราะกรดฟอสฟอริกในน้ำอัดลมช่วยละลายคราบสนิมได้

วิธีทำ

• แช่เครื่องมือในน้ำอัดลมประมาณ 3 – 6 ชั่วโมง
• ใช้แปรงขัดเบาๆ ให้คราบสนิมหลุด
• ล้างออกด้วยน้ำเปล่า และเช็ดให้แห้งทันที

เคล็ดลับนี้เหมาะกับคนที่อยากทดลอง แก้สนิมขึ้นเครื่องมือด้วยของที่มีอยู่ในตู้เย็น ซึ่งสามารถกำจัดได้บางส่วน และไม่สามารถขจัดสนิมที่ฝังแน่นออกได้

4. ขัดสนิมด้วยกระดาษทราย หรือน้ำยาขัดโลหะ

หากสนิมฝังลึก การใช้ของในครัวอาจเอาไม่อยู่ วิธีดั้งเดิมอย่างการขัดสนิมออก ด้วยกระดาษทรายหรือน้ำยาขัดโลหะ จึงเป็นทางเลือกที่ดี

วิธีทำ

• ใช้กระดาษทรายละเอียด หรือใยขัดลวด (Scouring pad) ขัดบริเวณที่เป็นสนิม
• หากเลือกใช้น้ำยาขัดโลหะ ให้สวมถุงมือและทำตามคำแนะนำบนฉลากอย่างเคร่งครัด

ต้องระวังอย่าขัดแรงเกินไปจนเครื่องมือเสียหาย โดยเฉพาะบริเวณใบมีดหรือหัวขันน็อต

5. ใช้น้ำยาล้างสนิมสำเร็จรูป

สำหรับคนที่ไม่มีเวลาเตรียมของใช้ในบ้านเอง การใช้น้ำยาล้างสนิมโดยเฉพาะถือเป็นทางลัดที่ได้ผลเร็ว

วิธีใช้

• อ่านฉลากผลิตภัณฑ์ก่อนใช้ และเลือกสูตรที่ปลอดภัย ไม่กัดมือ
• แช่หรือทาบริเวณที่มีสนิม ทิ้งไว้ตามเวลาที่กำหนด
• ล้างและเช็ดให้แห้งทันที

เหมาะสำหรับมือใหม่ที่ต้องการ วิธีกำจัดสนิมเหล็กแบบสะดวกและรวดเร็ว

เคล็ด(ไม่)ลับป้องกันเครื่องมือขึ้นสนิม

 

การทำความสะอาดสนิมเป็นเพียงขั้นตอนหนึ่ง แต่ถ้าไม่อยากให้เครื่องมือขึ้นสนิมซ้ำ ควรทำตามเคล็ดลับเหล่านี้:

• เก็บในที่แห้ง หลีกเลี่ยงพื้นที่อับชื้น เช่น ใต้ซิงก์ ใต้บ้าน หรือห้องเก็บของที่ไม่มีการระบายอากาศ
• หยอดน้ำมันหล่อลื่นบางๆ หลังใช้งานทุกครั้ง เช่น WD-40 หรือน้ำมันเครื่องเบอร์บาง ช่วยป้องกันสนิมได้ดี
• ใส่สารดูดความชื้นในกล่องเครื่องมือ เช่น ซิลิก้าเจล ถ่านไม้ หรือถุงชาแห้ง
• ใช้กล่องเครื่องมือแบบกันชื้นหรือกันน้ำ จะช่วยยืดอายุการใช้งานของเครื่องมือได้มากขึ้น

สรุป

การดูแลเครื่องมือช่างให้อยู่ในสภาพดี ไม่จำเป็นต้องซับซ้อนหรือเสียเงินเยอะ แค่รู้จักวิธีกำจัดสนิมที่เหมาะสม และใช้ของใกล้ตัวอย่างน้ำส้มสายชู เบกกิ้งโซดา หรือโค้ก ก็สามารถทำให้เครื่องมือกลับมาดูดีและใช้งานได้เหมือนใหม่

และที่สำคัญ ถ้าเราเลือกใช้เครื่องมือช่างคุณภาพดีอย่าง WORKPRO ที่ผลิตจากวัสดุที่ทนทานและช่วยป้องกันสนิมได้ดี ก็จะช่วยลดโอกาสเกิดสนิมและยืดอายุการใช้งานของเครื่องมือได้ในระยะยาว

อย่าปล่อยให้ “เครื่องมือช่างเป็นสนิม” จนต้องซื้อใหม่ ลองนำเทคนิคเหล่านี้ไปใช้ รับรองว่าเครื่องมือจะกลับมาใช้งานได้อีกครั้งแบบไม่เสียค่าใช้จ่ายเกินจำเป็น ใครลองวิธีไหนแล้ววิร์กไม่เวิร์ก แชร์บอกกันได้เลย

---